Multimedia Art Productions

Karel of Carel van Mander (Meulebeke, mei 1548 – Amsterdam, 11 september 1606) was een Vlaams kunstschilder en schrijver. In zijn tijd gold hij als een vooraanstaand kunstenaar, die misschien nog meer als theoreticus en pedagoog grote invloed had. Hij was de auteur van het Schilder-boeck, dat nadien vooral werd gewaardeerd om zijn kostbare informatie over de kunstenaars en kunstwerken van de Lage Landen.

Karel-van-mander-schilderboeck
Carel van Mander
Het Schilder-boeck van de schilder en rederijker Karel van Mander.
Scherm­afbeelding 2023-05-10 om 21.49.51

Met de verschijning ervan in 1604 begint de geschiedschrijving van de schilderkunst in de Lage Landen. Vele details over het leven van kunstenaars als Jan van Eyck, Rogier van der Weyden en Hendrick Goltzius kennen we uitsluitend dankzij Van Manders magnum opus.


Scherm­afbeelding 2023-05-24 om 10.52.35
Scherm­afbeelding 2023-05-24 om 10.51.59 kopie
A25350000305 kopie
A25350000306 kopie
A25350000307 kopie
A25350000308 kopie
A25350000309 kopie
A25350000310 kopie
A25350000311 kopie
A25350000312 kopie
A25350000313 kopie
A25350000314 kopie

SK-A-4947 kopie
inscriptie

Lid of a harpsichord bought by Jan Pietersz. Sweelinck in 1604 in Antwerp at the Ruckers Firm on behalf of the city of Amsterdam

Allegory on the City of Amsterdam as the Center of World Trade

inscriptie: ‘Exclusam hesperia perituram Hispane putasti Me? Frustra: nam cura Dei mihi pandit ad Afros Primo iter, atque Indos, et qua patet extima China Quaque etiam priscis non cognitus Orbis in Orbe. Perge favere Deus, daque his agnoscere Christum’


Jan Pieterszoon Sweelinck reisde in 1604 naar Antwerpen af om bij de gerenommeerde instrumentenbouwers Joannes en Andries Ruckers voor Amsterdam een klavecimbel aan te schaffen. Het was een belangrijke aankoop. Een stadsklavecimbel was een bijzonderheid. Alleen rijkere steden konden er zich een veroorloven ter opluistering van feestelijke maaltijden, de ontvangst van voorname gasten of de begeleiding van groepen muzikanten. Op het paneel staan afbeeldingen die de grootsheid van Amsterdam benadrukken: een prominente Stedenmaagd en schepen met de wapens en het vaandel van de stad. Het klavecimbel stond "onder de vierschaar van het stadhuis" opgesteld, dat wil zeggen het oude stadhuis, dat in 1652 in vlammen opging. Een jaar na de bezorging liet de stad "tot behoutt en conservatie van Stadsclavecimbel, die verscheyden reysen op diverse plaetsen ontboeden en gebruickt wordt met believen van Hrn. Burgemeesteren" een beschermhoes van laken maken door de organist Jan Pietersz. Kennelijk werd het instrument door Amsterdam geregeld uitgeleend binnen en buiten de stad.In april 1606 kreeg de schilder Pieter Isaacsz. de opdracht om het deksel te voorzien van een allegorische voorstelling waarin de status van Amsterdam als nieuwe handelsstad tot uitdrukking moest komen. Er werd flink in de buidel getast, getuige de kwitantie: "Pieter Ysacxs, schilder, betaelt de somme van drie hondert gl [gulden] over htschildern deser Stede clavecimbel." Later volgde zelfs nog een "vereeringhe", een bonus. De Haarlemse schilder Karel van Mander maakte vermoedelijk het ontwerp voor het tafereel; hij ontving althans van het stadsbestuur een 'rozennobel', een munt ter waarde van zestien gulden en veertien stuivers. De stadsbestuurders waren duidelijk tevreden over het resultaat. De versiering gaf nog meer cachet aan de plechtige gelegenheden waarop het instrument bespeeld werd.