Foundation Musick's Monument
Het Mirakel van Amersfoort
In den jare ons Heeren 1444 geschiede in de stadt van Amersfoordt een wonderlick mirakel.
Duizenden bedevaartgangers hebben sinds de vijftiende eeuw troost en hoop gevonden bij het kleine, onaanzienlijke Mirakel-beeldje van Onze Lieve Vrouwe van Amersfoort.
Ze is ontstaan uit een mal, gevuld met goedkope pijpaarde, een ‘massaproduct’ uit de middeleeuwen dat via markten en marskramers zijn weg vond naar de huizen van arme gelovigen. Het verhaal dat er aan ten grondslag ligt, heeft de lieflijke glans van elke Maria-legende:
De legende
In het jaar 1444 ging Geertgen Arents uit Nykercken op weg naar Amersfoort om daar in het klooster te treden. In een plunjezak droeg ze wat schamele bezittingen die aantoonden, dat bij haar thuis in Nijkerck armoede werd geleden. Geertgen schaamde zich vooral voor het goedkope Mariabeeldje dat ze bij zich had. Uit vrees dat de kloosterzusters op haar zouden neerkijken nam ze een vreselijk besluit: ze gooide de beeltenis van Maria de Moeder van Jezus, oneerbiedig in het water van de Eem.
Anno domini 1444 doe wert dat beeldt onser liever vrouwen hier buijten die campoert inden water gevonden onder den ijesse van eenre maghet die margriet hieten, die op die tijt bij een verwer woende, ende op den heijlighen Karsdach, hier in deser capelle gebracht van broeder Jan van Schoenhoven onser vrouwen broeder Carmelijt.
Welvaart voor de pelgrimsstad
Vanaf dat ogenblik waren de mirakelen niet uit de lucht: blinden die bij haar kwamen bidden konden weer zien, doven konden weer horen, zieken vonden genezing.
De geruchten over de wonderen van het beeldje van Onze Lieve Vrouwe in Amersfoort verspreidden zich snel. Een priester besloot in een boek alle getuigenissen op te schrijven van dankbare gelovigen die vervulling van hun wensen hadden gevonden. Het was een prachtig propagandamiddel want spoedig kwam de bedevaarten naar Onze lieve Vrouwe van Amersfoort op gang. Ze kreeg een uitstekende reputatie. De herbergiers en winkeliers voeren er wel bij. De dankbare bedevaartgangers vulden het offerblok met hun gulle gaven. De pastoor kon in de loop der tijden het interieur verfraaien met schilderijen, nieuw altaarzilver en een luxe communiebank gesneden uit glanzend eikenhout. Maar het grootste teken van Maria’s succes was de bouw van de Onze Lieve Vrouwekapel met toren die voor een groot deel werd gefinancierd uit de kas van de kapel met het mirakelbeeld.
Mirakel op paneel
Het wonder gaf een anonieme schilder in de 16de eeuw inspiratie om de legende van Griet Albert Ghisen op hout te schilderen. Het decor toont de stad Amersfoort in al zijn middeleeuwse pracht. De toren van de Onze Lieve Vrouwekerk steekt triomfantelijk boven de bakstenen huizen uit. Langs een gracht staat een paar verwonderd naar het tafereel te kijken dat zich op de voorgrond afspeelt: Griet Albert Ghisen vist - gekleed in een vlammend rode jurk - in haar emmer het beeldje van Maria uit het water. Dankzij dit sterk tot de verbeelding sprekende schilderij hechtte het wonder van Amersfoort zich tot op de dag van vandaag in het geheugen van duizenden gelovigen.
Het Mirakelboek
Het middeleeuwse Mirakelboek werd zo vaak ter hand genomen dat het uit elkaar begon te vallen. Een zorgzame kerkdienaar heeft het netjes overgeschreven. Het getuigt op ontroerende wijze van godsvrucht en liefde voor Onze Lieve Vrouwe. Dit boek bevindt zich nog altijd in de Oud-Katholieke kerk van de H. Georgius op ’t Zand. Enkele citaten:
Item het was een kijndt van Jutfaes, wende was lange tijt creuepel ende lam mit beijen beenen. Die olders loeffden haer bevaert tot Onse Lieve Vrouwe t’Amersfoert ende dat kijndt bestont te gaen ende dede zijn bedevaert.
Item was een vrou van Zwolle ende hadde iij jonge kijnderen; dat een viel doot van een solre; dat ander kijndt sat ende att appelen; daer quam een vercken en beet hem off beijde zijn handen; dat derde kijndt wert van haer buers kijndt int spuelen offgesteecken zijn keel. Als dit die moeder sach van ongenueghten wert zij cranck van sinnen, alzoe datmense bracht te Gheel te pilrimars. Zij bleeff allonsinnch. Daarna loeffden zij ende haer vrienden tot Maria in Amersfoert ende zij quam zedich ende sijnnich en dede haer bevaert ende danckte Maria.
Item het was een man van Cortehoeff, die geslaghen was tusschen zijn scholderen mit een bijel, datter zijn adem doore gijnck ende lach in groter raserie, dat hem d’meijsters tot Utrecht overgaven. Hij loeffde zijn bevaertin linne clederen Onse Lieve Vrouwe t’Amersfoort te versoecken ende hij is in iiij of v uren ontslaep geworden. Ende doe hij weder ontwaecte. Docht hem, dat hij niet gewont en was. Ende hij is daer nae terstont gebetert.
Het Mirakelbeeldje
De tand des tijds spaarde Onze Lieve Vrouwe niet: de kleuren vervaagden, de pijpaarde verbrokkelde en het kroontje viel van haar hoofd. Er zat niets anders op dan de miraculeuze resten aan het oog van de gelovigen te onttrekken. Er werd een mooie schrijn vervaardigd getooid met de beeltenis van Maria en Kind. Daarin rusten de resten nog altijd.
Elk jaar vindt er in mei nog een Maria processie in Amersfoort plaats om het mirakel te gedenken. De met wijwater besprenkelde deelnemers verlaten de Oud Katholieke Kerk en gaan van de Onze lieve Vrouwetoren naar de plek waar het beeldje uit het water zou zijn opgehaald. Na een gebed keren de processiegangers terug naar ’t Zand om in de katholieke St. Xaveriuskerk de plechtigheid af te sluiten met een liturgieviering.
Een mooie traditie rond een oude legende in een prachtige stad.
Thera Coppens
Het Mirakelgedicht
In de Koninklijke Bibliotheek Albert I te Brussel wordt het Mirakelgedicht Hss. 8179-8180 bewaard.
Het Mirakelgedicht, waarvan de auteur anoniem is gebleven, bevond zich oorspronkelijk op een memorietafel, een gedachtenisbord, geplaatst of gehangen boven het graf van de vindster van het Mirakelbeeldje. Het gedicht geeft een levendige beschrijving van de vondst van het beeldje die Amersfoort tot het belangrijkste laat-middeleeuwse bedevaartsoord in de noordelijke Nederlanden zou maken. Het moet zijn ontstaan in of kort na 1493, het jaar waarin de vindster overleed.
R.M. Kemperink
MIRAKELBOECK ONSER LIEVER VROUWEN ’T AMERSFOERT
¶ MIRAKEL 001-003
¶ MIRAKEL 004-010
¶ MIRAKEL 010-012
¶ MIRAKEL 013-015
¶ MIRAKEL 015-021
¶ MIRAKEL 021-027
¶ MIRAKEL 027-031
¶ MIRAKEL 032-035
¶ MIRAKEL 035-040
¶ MIRAKEL 040-043
¶ MIRAKEL 044-046
¶ MIRAKEL 046-051
¶ MIRAKEL 051-055
¶ MIRAKEL 056-059
¶ MIRAKEL 060-064
¶ MIRAKEL 064-067
¶ MIRAKEL 067-071
¶ MIRAKEL 072-076
¶ MIRAKEL 077-081
¶ MIRAKEL 081-084
¶ MIRAKEL 084-088
¶ MIRAKEL 088-091
¶ MIRAKEL 092-097
¶ MIRAKEL 098-102
¶ MIRAKEL 103-108
¶ MIRAKEL 109-114
¶ MIRAKEL 114-117
¶ MIRAKEL 117-121
¶ MIRAKEL 121-126
¶ MIRAKEL 126-131
¶ MIRAKEL 132-136
¶ MIRAKEL 136-141
¶ MIRAKEL 141-144
¶ MIRAKEL 144-147
¶ MIRAKEL 147-150
¶ MIRAKEL 151-153
¶ MIRAKEL 153-157
¶ MIRAKEL 157-160
¶ MIRAKEL 160-162
¶ MIRAKEL 163-165
¶ MIRAKEL 165-167
¶ MIRAKEL 167-171
¶ MIRAKEL 171-174
¶ MIRAKEL 174-178
¶ MIRAKEL 178-181
¶ MIRAKEL 182-184
¶ MIRAKEL 184-188
¶ MIRAKEL 188-191
¶ MIRAKEL 191-194
¶ MIRAKEL 194-197
¶ MIRAKEL 197-200
¶ MIRAKEL 200-203
¶ MIRAKEL 203-206
¶ MIRAKEL 206-208
¶ MIRAKEL 208-210
¶ MIRAKEL 211-213
¶ MIRAKEL 213-215
¶ MIRAKEL 215-218
¶ MIRAKEL 218-220
¶ MIRAKEL 221-223
¶ MIRAKEL 223-226
¶ MIRAKEL 226-228
¶ MIRAKEL 228-230
¶ MIRAKEL 231-234
¶ MIRAKEL 234-236
¶ MIRAKEL 236-238
¶ MIRAKEL 239-241
¶ MIRAKEL 241-244
¶ MIRAKEL 244-246
¶ MIRAKEL 246-249
¶ MIRAKEL 249-251
¶ MIRAKEL 251-254
¶ MIRAKEL 254-256
¶ MIRAKEL 256-259
¶ MIRAKEL 260-261
¶ MIRAKEL 261-263
¶ MIRAKEL 263-266
¶ MIRAKEL 266-269
¶ MIRAKEL 270-272
¶ MIRAKEL 272-274
¶ MIRAKEL 275-278
¶ MIRAKEL 278-281
¶ MIRAKEL 282-285
¶ MIRAKEL 286-289
¶ MIRAKEL 289-292
¶ MIRAKEL 292-296
¶ MIRAKEL 296-298
¶ MIRAKEL 299-300
¶ MIRAKEL 300-302
¶ MIRAKEL 302-303
¶ MIRAKEL 303-305
¶ MIRAKEL 306-308
¶ MIRAKEL 308-310
¶ MIRAKEL 310-312
¶ MIRAKEL 312-313
¶ MIRAKEL 314-316
¶ MIRAKEL 316-317
¶ MIRAKEL 317-319
¶ MIRAKEL 319-321
¶ MIRAKEL 321-324
¶ MIRAKEL 324-327
¶ MIRAKEL 328-331
¶ MIRAKEL 331-334
¶ MIRAKEL 334-336
¶ MIRAKEL 336-337
¶ MIRAKEL 337-339
¶ MIRAKEL 339-342
¶ MIRAKEL 343-346
¶ MIRAKEL 347-350
¶ MIRAKEL 350-352
¶ MIRAKEL 352-354
¶ MIRAKEL 354-357
¶ MIRAKEL 357-360
¶ MIRAKEL 360-362
¶ MIRAKEL 363-366
¶ MIRAKEL 366-370
¶ MIRAKEL 370-374
¶ MIRAKEL 374-376
¶ MIRAKEL 376-379
¶ MIRAKEL 379-382
¶ MIRAKEL 382-385
¶ MIRAKEL 385-387
¶ MIRAKEL 387-390
¶ MIRAKEL 390-393
¶ MIRAKEL 393-394
¶ MIRAKEL 395-397
¶ MIRAKEL 398-400
¶ MIRAKEL 401-404
¶ MIRAKEL 404-407
¶ MIRAKEL 407-408
¶ MIRAKEL 408-410
¶ MIRAKEL 410-412
¶ MIRAKEL 412-414
¶ MIRAKEL 414-416
¶ MIRAKEL 416-418
¶ MIRAKEL 419-421
¶ MIRAKEL 421-423
¶ MIRAKEL 423-424
¶ MIRAKEL 424-426
¶ MIRAKEL 427-428
¶ MIRAKEL 428-430
¶ MIRAKEL 431-432
¶ MIRAKEL 432
¶ MIRAKEL 432-434
¶ MIRAKEL 434-438
¶ MIRAKEL 438-441
¶ MIRAKEL 441-443
¶ MIRAKEL 443-446
¶ MIRAKEL 447-451
¶ MIRAKEL 452-456
¶ MIRAKEL 456-459
¶ MIRAKEL 460-462
¶ MIRAKEL 463-466
¶ MIRAKEL 466-469
¶ MIRAKEL 469-473
¶ MIRAKEL 474-477
¶ MIRAKEL 477-479
¶ MIRAKEL 479-481
¶ MIRAKEL 481-484
¶ MIRAKEL 484-486
¶ MIRAKEL 487-489
¶ MIRAKEL 489-491
¶ MIRAKEL 491-493
¶ MIRAKEL 493-495
¶ MIRAKEL 495-497
¶ MIRAKEL 497-498
¶ MIRAKEL 498-500
¶ MIRAKEL 500-502
¶ MIRAKEL 502-503
¶ MIRAKEL 503-505
¶ MIRAKEL 505-508
¶ MIRAKEL 508-511
¶ MIRAKEL 511-513
¶ MIRAKEL 513-515
¶ MIRAKEL 515-517
¶ MIRAKEL 517-519
¶ MIRAKEL 519-522
¶ MIRAKEL 522-526
¶ MIRAKEL 526-527
¶ MIRAKEL 528-530
¶ MIRAKEL 530-531
¶ MIRAKEL 531-533
¶ MIRAKEL 533-534
¶ MIRAKEL 534
¶ MIRAKEL 535-537
¶ MIRAKEL 537-539
¶ MIRAKEL 539-542
¶ MIRAKEL 542